D A N E

Dokładność, aktualność, znajomość źródeł ich pochodzenia, sposobów pozyskania, pojawiających się systematycznych i niesystematycznych błędów jest kluczowa dla zaplanowania i przeprowadzania przetwarzania danych.

Identyfikacja źródeł danych

Kilkanaście ostatnich lat zmieniło całkowicie podaż danych, w tym przestrzennych, pozyskiwanych z użyciem różnych metod. Dane obrazowe, wysokościowe, mapy wektorowe czy dane statystyczne opisują prawie każdy aspekt przyrody, gospodarki człowieka i jego aktywności. Źródła otwarte i płatne, dane oryginalne i odtwórcze, o różnej dokładności i wiarygodności mogą mieć zastosowanie w różnych obszarach zależnie także od charakteru przedsięwzięcia i jego budżetu. Krytyczna i niezależna ocena możliwości ich zastosowania oraz jakości konkretnych zestawów danych ma kluczowy wpływ na powodzenie przedsięwzięcia opartego na ich wykorzystaniu.

Pozyskiwanie danych

W przypadku nie istnienia źródeł danych o charakterze, jakości lub aktualności wymaganej w konkretnych zadaniach rozwiązaniem jest ich pozyskanie. Zależnie od potrzeb i zakresu zastosowania techniki stosowane przy zbieraniu danych mogą objąć pomiary naziemne, wywiady lokalne, obrazowanie naziemne, lotnicze (wszystkich pułapów) oraz satelitarne. Wysoka wydajność współczesnych metod pozyskiwania danych przestrzennych pozwala na zastosowanie operacyjne ciągłego monitoringu, czyli zdobywania informacji o obszarze lub obiekcie zainteresowania w sposób cykliczny w zadanym okresie. Procesy pozyskiwania danych, poza znajomością metod i uwarunkowań operacyjnych dostawców danych, wymagają ciągłej kontroli i koordynacji.

Przetwarzanie danych

Pozyskane dane, aby stały się obiektem analiz, często muszą zostać poddane przetworzeniom, czyli zmianie struktury, formatu, formy lub pewnych cech pozwalających na odniesienie przestrzenne. Modelowanie danych jest jedną z dziedzin mieszczących się w zakresie zagadnień związanych z ich przetwarzaniem. Odpowiedni model pozwala na ułatwienie dostępu do zawartej w danych informacji, także w procesach przeszukiwania. Niezależnie od źródeł pochodzenia, metod pozyskania, charakteru danych oraz zarejestrowanych dzięki nim zjawisk, ich stosowanie wiąże się nierozłącznie przetworzeniami, których prawidłowe zaplanowanie i kontrolowana realizacja są niezbędne do wydobycia informacji, której szukamy.

I N F O R M A C J A

Przetworzone do wymaganych postaci dane poddają się analizom, mogą być użyte w fuzji z innymi źródłami danych. Wynikiem analiz jest informacja o zjawiskach ich charakterze i dynamice.

Teledetekcja

To zbór technik bezkontaktowego badania obiektów, w domenie geografii są to elementy środowiska, zarówno naturalne jak i antropogeniczne. Stosowane techniki dzielą się ze względu na pułap pozyskiwania danych (naziemny, lotniczy i satelitarny) oraz rodzaj sensora pasywne (głównie systemy optyczne, rejestrujące pasmo widzialne oraz promieniowanie ultrafioletowe i podczerwień, wączając podczerwień termalną) i oraz aktywne (głownie mikrofalowe skanery obrazujące SAR). Podstawowe metody w teledetekcji to klasyfikacja obrazu, pozwalająca na tworzenie map pokrycia terenu oraz wskaźniki oparte bazujące na danych spektralnych, dostarczajace informacji o bardzo istotnych cechach obiektów, np. skład skał czy stan roślin. Prawdziwa wartość teledetekcji ujawnia się w obliczu konieczności dostarczenia wiarygodnej, obiektywnej i aktualnej informacji dla dużych obszarów lub systematycznego dostępu do najnowszej informacji o obszarze zainteresowania.

Fotogrametria

To pokrewna geodezji technika pomiarowa, której cechą jest możliwość uzyskania informacji o wymiarach i położeniu obiektu przy użyciu metod zdalnych. Często fotogrametria wykorzystuje przydatne również w teledetekcji zdjęcia lotnicze i zobrazowania satelitarne. Dzięki technikom fotogrametrycznym dokonuje się przetworzeń geometrycznych obrazów – tworząc ortoobrazy. Fotogrametria dysponuje też kilkoma typowymi dla siebie technologiami, wśród których najpowszechniejszy jest LIDAR, czyli skaner bazujący na pomiarze laserowym. Każda z technik ma inną dokładność i szczegółowość pomiarów, różni je także wydajność. Dobór odpowiedniej decyduje o powodzeniu i opłacalności bazujących na nich przedsięwzięć.

Analizy przestrzenne - GIS

Obejmują one działania mające na celu uzyskanie informacji na podstawie zestawów danych przestrzennych z zastosowaniem informacji o położeniu obiektów i ich wzajemnych relacjach przestrzennych, wymarach czy szeregu innych stotnych cech. Często stosuje się fuzję danych wieloźródłowych (np. łączenie wyników klasyfikacji obrazów teledetekcyjnych i danych pozyskiwanych naziemnie). Niezliczone techniki, warianty, procedury i podejścia wymagają doświadczenia i nierzadko dozy kreatywności, lecz rezultaty uzyskane dzięki ich zastosowaniu są bezkonkurencyjne i pozwalają na zdobycie wiedzy nieosiągalnej innymi środkami.

W I E D Z A

Informacja wymaga dostarczenia odbiorcom lub wprowadzenia do systemów informatycznych wspomagających podejmowanie decyzji. W każdym w tych przypadków niezbędna jest odpowiednia forma przekazu oraz interfejs.

Mapy cyfrowe i drukowane

Tradycyjne metody prezentacji kartograficznej wciąż znajdują swoje miejsce w wielu dziedzinach specjalistycznych oraz zastosowaniach codziennych. Mapy, prezentujące dowolne treści, mogą być dostarczane jako wydruki, pliki graficzne przygotowane do druku lub różnego rodzaju formy infografiki, zorientowane na przekazanie konkretnej informacji w określonych warunkach, sprecyzowanej grupie odbiorców. Rozpoznanie tych okoliczności oraz wiedza i doświadczenie z dziedziny prezentacji kartograficznej pozwala na zaspokojenie najrozmaitszych potrzeb.

Geoportale i aplikacje na platformy mobilne

Popularne obecnie geoportale, bazujące na treściach udostępnianych przez serwery danych przestrzennych, znalazły szerokie zastosowanie nie tylko jako medium służące przekazywaniu informacji przestrzennej, ale i wydajne narzędzie pracy z danymi. Umożliwiają ich przetwarzanie, wykonywanie zapytań, tworzenie własnych kompozycji mapowych, wreszcie pobieranie porcji danych, dzięki specjalistycznym usługom sieciowym. Kolejne możliwości niesie ze sobą zastosowanie urządzeń mobilnych, gdzie dzięki pozycjonowaniu satelitarnemu możliwe jest odniesienie dostarczanych treści do lokalizacji operatora. Umiejętność rozpoznania potrzeb użytkowników, a także możliwości narzędzi i zawartości zasobów informacyjnych pozwalają na tworzenie optymalnych rozwiązań.

Interfejsy programistyczne

Ważnym sposobem przekazywania informacji są interfejsy programistyczne umożliwiające komunikację pomiędzy systemami informatycznymi lub ich komponentami. Powszechnie integruje się bazy danych, a także bazami danych i narzędzia analityczne. Szczególną grupę stanowią natomiast usługi sieciowe przeznaczone dla danych przestrzennych. Do ich popularyzacji przyczynił się obowiązek stopniowego wdrażania usług na terenie UE. Dzięki integracji źródeł danych przestrzennych z systemami zarządzania przedsiębiorstw i instytucji lub rozwiązaniami wspierającymi podejmowanie decyzji możliwe jest podniesienie świadomości sytuacyjnej, co pozwala na bardziej świadome działanie.

D E C Y Z J E

Wiedza nabiera wymiernej wartości dopiero w momencie, kiedy staje się podstawą decyzji. Planowanie procesów decyzyjnych wymaga znajomości natury i znaczenia uzyskanej wiedzy.

Administracja publiczna

Tworząca i utrzymująca optymalne warunki funkcjonowania obywateli i instytucji administracja publiczna jest potrzebna na każdym poziomie – od Wspólnoty Europejskiej do gminy. Większość decyzji administracyjnych jest odniesiona do lokalizacji czy obszarów odpowiedzialności. Decyzje powinny być oparte na aktualnej i jak najpełniejszej wiedzy uwzględniającej uwarunkowania wstępne, ale i potencjalne konsekwencje. Wykorzystanie zasobów informacji przestrzennej oraz właściwych metod harmonizacji i integracji rejestrów publicznych pozwala na skoordynowanie administracji różnego przeznaczenia na wspólnym obszarze odpowiedzialności. Dopiero wtedy, kiedy decyzje są podejmowane na podstawie obiektywnej i aktualnej i pewnej informacji, można mówić o sprawnie działającej administracji.

Gospodarka

W każdej dziedzinie działalności gospodarczej można odnaleźć mniej lub bardziej istotny kontekst przestrzenny. Wszędzie tam, od energetyki i transportu poprzez przemysł, handel i usługi na leśnictwie i rolnictwie kończąc, stosowanie aktualnej i rzetelnej wiedzy odniesionej przestrzennie prowadzi do wzrostu wydajności i zmniejszenia nakładów. Typowe procedury analityczne wspomagające biznes pozwalają zoptymalizować sieć punktów świadczenia usług w odniesieniu do rozmieszczenia rynków docelowych, optymalizację siatki dostaw, lub wczesne wykrycie zaqgrożeń dla upraw, co daje szansę na szybką reakcję. Podstawowy poziom obniżenia kosztów przy wprowadzeniu optymalizacji opartej o stosowanie informacji przestrzennej waha się od 20% do 40%, a niewłaściwie zlokalizowany punkt usługowy lub sklep może zaprzepaścić szansę na rentowność przedsięwzięcia.

Obronność i bezpieczeństwo

Aktualna informacja o istnieniu zagrożeń ich charakterze i nasileniu oraz wiedza o właściwościach obszaru odpowiedzialności jest nieodzowna do podejmowania decyzji w zakresie obronności i bezpieczeństwa. Dzięki olbrzymiej podaży zobrazowań satelitarnych, nie tylko tych przeznaczonych wyłącznie dla celów rozpoznania wojskowego, możliwe jest wnioskowanie mające zastosowanie przy budowaniu i korektach doktryn obronnych oraz podejmowaniu działań operacyjnych i taktycznych. Kluczowa, poza zdolnością przetwarzania i analizy dedykowanych danych, jest także umiejętność czepiania wiedzy z nietypowych źródeł. Także w dziadzinie bezpieczeństwa każde źródło informacji może być cenne, więc procedury walidacji i integracji informacji wieloźródłowej są nieprzecenienia.